ko honndetuma woniko Sii;a fuɗɗi ?

fuɗɗoonde Sii'a nden e Taariika maɓɓe on :

A- hino ton feere wiunde wondema Sii'a ko ɓaawo faatangol Annabiijo on (S.A.W) woniko fuɗɗi , hino tawaa e wiuɓe ɗun ibnu Khalduun :

   Wondema ( Sii;a ko fuɗɗi ko ɓaawo faatangol Annabiijo on (S.A.W) , tawi yimɓe suudu Annabiijo on hino yi'i hoore muuɗun ko kamɓe ɓuri haanu ndunde e ardangol julɓe ɓen ɓaawo Nulaaɗo on , wondema lontan'ngal ko kamɓe tun woodani , hara hay'e ngooto e ɓen Guraysi yankooɓe tawaaka . nde tawunoo yonga e Sahaabaaɓe ngooɗe ko wonanɓe Sayyidinaa Alii (A.S.M) tawi kamɓe kadi hiɓe yi'a wondema ko ɓenɗon haani lontaande Annabiijo Alla on (S.A.W) , kono nde tawunoo kanko Sayyidinaa Alii (A.S.M) o'jonnaaka lontan'ngal ɗun mettiɓe moƴƴa non .

  Wano oo'wieteeɗo Doktoor Ahmadu Amiin hino wi'i: puɗol fuɗɗoonde Sii;a nden ko ila e nden fedde yiunoonde wondema si'Nelaaɗo Alla on (S.A.W) feƴƴii ko Ɓeynguure makko nden tun woniko haani lontangolmo . 

Oo'wieteeɗo Yaaguubii hino wi'i: on njamaa  tawunooɗo tawanooka ka fii wootan'ngol Sayyidinaa Abuu-Bakiri en ko ɓen woni ɓoɗol aranon'ngol e Sii'aaɓe ɓen , hino tawaa e ɓurɓe lollunde ɓen e maɓe : Salmaanul-faarisii e Abuu-Zariil-Khaffaarii e Migdaadi-bunil-Asawad e Abbaasi bun Abdil-Muttalibi .

  Hino ton woɓɓe ngooɗe hino yi'a wondema Sii'a yaangan'ngal ko fuɗɗi ko ila fewdo lontal Sayyidinaa Alii (A.S.M) . fedde ngooɗe kadi hino yi'a wondema Sii'a on ko fuɗɗi ko ilaka Nelaaɗo Alla on (S.A.W) faatinoo Ñande tumbondiranoo Sagiifa , tawi Sahaabaaɓe heewuɓe (buy) hinoka Suudu Sayyidinaa Alii (A.S.M.) hiɓe wonanimo , tawi Neene Faatima ngeɗal Nelaaɗo on (S.A.W) hino tawtiɓe kañumma e Abbaasi bun Abdul-Muttalibi Bappa Nelaaɗo Alla on (S.A.W) .

   Fedde ngooɗe kadi hino yi'a wondema , Sii'a on ko fuɗɗi ko ilandema fewdo Nulaaɗo Alla on (S.A.W) , hiɓe wi'a wondema ko kanko Nulaaɗo on tigi woniko inni ɓen yiɗunooɓe Sayyidinaa Alii (A.S.M) njokkimo  nden inde ɗon , kono on wi'eteeɗo Abuu-Haatimi Sajstaanii hino wi'i: wondema kon'ngol Sii'a hari hino woondi ila fewdo Annabiijo on (S.A.W) tawi nden inde ko jammoore Yimɓe nayo e Sahaabaaɓe Nulaaɗo ɓen , ɗun woni Salmaanu-Al-Faarisii , e Abii Zarri , e Migdaadi , e Ammaaru .

   Kono on wi'eteeɗo Suyuutii firoowo Al-Guruaana ondaaɗo on hmo wi'i ka tafsiiru makko ka Allaahu on ndaalunoo : {أولئك هم خير البرية}o'wi'i: ( ibnu usaakrii fillike immornde e Jaabiri bun Abdullaahi wondema on hino wi'i Ñande ngooɗe hari meɗen ka Nulaaɗo Alla on (S.A.W) , tun Alii hewti , Nelaaɗo Alla on (S.A.W) maaki : mi'woondirii onmo wonkii an woni e juuɗe muuɗun  ko'ooɗoo e yimɓe Sii'aaɓe makko ɓen wonoyi ndaɗooɓe ɓen Ñande ndarngal , kanko Suyuutii o'wi'i kadi : oo'wi'eteeɗo ibnu Mardawayhi fillike immorde e Sayyidinaa Alii (A.S.M) ka o'maaki wondema , Nulaaɗo Alla on (S.A.W) maakaniimo hara A'nanaali ka Allaahu toowuɗo on ndaali ɗon : {إن الذين آمنوا وعملوا الصالحات أولئك هم خير البرية}? Ko'an e Sii'aaɓe maaɗa ɓen woni ɓen , min'e maaɗa en fottoyay ka Weendu Kawsara , tuma Mofteɗen fow aroyi fii Ñaawengon'ngol , hara hiɗon noddiree ɗon ko o'non'yyo rawna ngeese en .

  Ko wano non kadi Doktoor Ahmadu Waailii addiri on Hadiise ka Deftere makko wi'eteende : ( Hawiyyatu-Attasayyu'u) . ko non kadi oo'wi'eteeɗo ibnul-Asiiri fillori o'wi'i: ( arii e Hadiise wondema Nelaaɗo Alla on (S.A.W) hino maakani Sayyidinaa Alii (A.S.M) : Alii an e Sii'aaɓe maaɗa ɓen on aroyay ka Allaahu on hara ko'on yiɗaaɓe yarlaa weltori konko yarlaa ɗon kadi , ngaño maaɗa on aroya ka Allaahu on hara ko'o tikkanaaɗo kolbaa , ontuma kanko Nelaaɗo on (S.A.W) o'fiɓindiri Sookeeje (njuuɗe) makko ɗen ka ndaande makko fii haa'o hollaɓe ko honno ɓen Ayɓe kolbiroytee .